Abbas Güçlü ile Genç Bakış'ın dün gece Haliç Üniversitesi'nden ekrana gelen bölümünde yabancı gazetecilerin gözüyle Türkiye'nin önemli sorunları tartışıldı... Hürriyet Daily News and Economic Rewiew Genel Yayın Yönetmeni David Judson, Today's Zaman Gazetesi Yazarı Nicole Pope, El Cezire Televizyonu Muhabiri Amer Lafi, Today's Zaman Gazetesi Yazarı Andrew Finkel ve Yunanistan Alpha TV Muhabiri Maria Zacharaki'nin konuk olduğu program gecenin ilerleyen saatlerine dek sürdü...
İşte programdan çarpıcı notlar....
Kürt sorunu ABD'nin siyah-beyaz sorunu gibi değil
David JUDSON - Hürriyet Daily News and Economic Rewiew Genel Yayın Yönetmeni
- Ben Türkiye'ye ilk kez 1973'te öğrenci değişim programıyla geldim. Türkiye hem çok değişti hem de pek değişmedi.
Artık yabancı medyanın merkezi İstanbul
- Eskiden yabancı gazeteciler ya Atina'da ya da Beyrut'ta bulunuyorlardı ve Türkiye'de bir olay olduğu zaman oralardan geliyorlardı. Şimdi durum tam tersine dönüştü. Medya merkezi İstanbul oldu. Moskova, Beyrut ve Atina İstanbul'dan izleniyor.
Basına ciddi baskılar var ama basın çok çeşitli
- Türkiye'de basına karşı çok ciddi baskılar var. Ben bir gazete yönetiyorum ve bunu hissediyoruz. Fakat hangi Avrupa kentinde 34 tane gazete var. İstanbul'da herhangi bir bayiide temsil edilmeyen bir perspektif bulmak mümkün değil. Üç tane Marksist gazete, iki Ermeni bir de latin gazete var. Kürtçe medya oluşmaya başladı. Muhafazakar medyanın bir çok temsilcisi var. Amerika'da her kentte bir gazete var. Bir çeşitlilik, perspektif zenginliği yok. Tamam Türkiye'de Türk gazeteciler çok büyük mücadelelerle karşı karşıya ama mevcut zenginliği ve çeşitliliği de ihmal etmemek gerekiyor.
Ne AB hazır ne Türkiye
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi konusunda ne Türkiye hazır ne de AB. Avrupa Birliği'nin kendi iç sorunları var. Öncelikle Yunanistan'ı kurtarmaya çalışıyorlar. Şu an iki taraf da çalışmalara ara vermiş olabilir ama karşılıklı çıkarlar açısından bakıldığında Avreupa Birliği projesi hala çok mantıklı ve iki taraf için de gerekli.
- Avrupa'da tabii bir İslamofobi bir göçmen istemiyoruz durumu var. Ama mesela İtalya bugünkü nüfus artış hızıyla 120 sene içerisinde yok olacak. Yani Avrupa'da göçmenlere karşı bir politika sürdürülemez. Avrupa Birliği ABD'ye meydan okumak istiyorsa bunu askeri, ekonomik ve stratejik açıdan Türkiyesiz yapmaları mümkün değil.
AB'de Türkiye'ye karşı çifte standart var
- Avrupa Birliği Türk nüfusundan korkuyor, çeşitli kriterler hala tamamlanmış değil. Ama tabii AB politikalarını savunmak mümkün değil. Çifte standart uygulanıyor. AB'nin Türkiye'ye karşı uyguladığı politikalar Annan Planı'ndan tut, şu an uygulanan gümrük birliğine kadar çifte standartlı. Birkaç hafta içerisinde Sırp vatandaşları vizesiz Avrupa'ya gidip gelecek. Sırbistan daha aday bir ülke değil.
Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne ihtiyacı yok
- Bence Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne çok da ihtiyacı yok. AB olmuyorsa Türkiye'nin başka alternatifleri de var.
Kürt sorunu ABD'nin siyah-beyaz sorunu gibi değil
- Batı medyasında sanki 1950'lerde ABD'de yaşanan gibi bir siyah-beyaz sorunu var gibi bir algı var. Ama Türkiye'de öyle bir sorun, bir ırkçılık kesinlikle yok. Türkiye'de sen Kürtsün kötü muamele yapacağım gibi bir durum yok. Ama biz gazetecilerde bazen önyargıya benzer bir fenomen var. Sürekli benzetmeler arıyoruz ve bu benzetmeler bizi bazen yanlış yerlere götürüyor.
ABD Türkiye'yi açıkça tehdit etti
- ABD yıllardır Ortadoğu'da taraflı bir politika uyguluyor.
- Türkiye şu anda NATO ile bir füze kalkanı projesi müzakere ediyor. ABD tarafındaki müzakereciler Türkiye'yi açık açık tehdit ettiler dediler ki bu projeyi kabul etmediğiniz takdirde biz Ermeni soykırım yasaını geçireceğiz. Ve Türk yabancı medyasında ilk biz çıkarttık bu haberi.
Mavi Marmara'da öldürülen ABD'li Bush'a benzeseydi durum farklı olurdu
- Mavi Marmara oolayında öldürülen Amerikalı George Bush'a benzer bir Amerikalı olsaydı bu olay böyle sakin karşılanır mıydı ABD medyasında? Ama öldürülen kişi Türk kökenli bir göçmendi yani fahri bir Amerikalı gibi bir algı vardı. O yüzden bu olay ABD'de çok büyük olay yaratmadı.
Kadın hakları eksik ama...
- Başörtüsü konusunda, kadın hakları konusunda Türkiye'de ciddi eşitsizlikler var fakat tıpta, hukukta, mühendislikte, mimarlıkta ve üniversite öğretim üyeliğinde Türkiye'nin kadın katılım oranı Avrupa'nın en yükseklerindendir. Böyle bir gerçekte var.
Eksen kayması yapay konu
- Eksen kayması yapay bir konu. Soner Çağatay Foreign Policy Dergisi'ne bir kapak yaptı; "Türkiye'nin ekseni kayıyor mu?" diye. Ve herkes bunu tartışır oldu.
Başörtüsü yasağı çok mantıksız
Nicole POPE - Today's Zaman Gazetesi Yazarı
- Ben 1987'den beri buradayım ve Türkiye çok hızlı gelişiyor.
- Ben Türkiye'ye geldiğim zaman Geceyarısı Ekspresi filminin etkisi çok güçlüydü ve tabii önyargılı geldim. Film belki biraz abartılıydı ama o dönem Türkiye'de bazı karanlık olaylar da oldu.
Basın özgürlüğünde durum karışık
- Türkiye'de basın özgürlüğü konusunda çok karışık bir durum var. Bir yandan gazeteciler yargılanıyor. Mesela bir ay önce Taraf Gazetesi'nden bir günde 18 kişi 44 ayrı davadan yargılandı. Bu tam bir rekor. Ama aynı zamanda 15 yıl öncesine göre bugün medyada çok geniş bir tartışma ortamı da var. Eskiden Güneydoğu'da Kürt gazeteciler öldürülüyordu. Bugünse artık her medyada Kürt sorunu geniş bir şekilde tartışılıyor.
- Bize şimdi bir baskı yok ama özellike 90'lı yıllarda Güneydoğu'da bir savaş vardı ve Türkiye'de Kürt sorunu açıkça tartışılmıyordu. O dönem Ankara'dan bir kaç kez tepki aldık.
Kürt sorunu terörden ibaret değil
- Kürt sorunu hiçbir zaman sokakta bir kavgaya dönüşmedi ama eskiden açık birşekilde ben Kürdüm demek biraz zordu. Tabii ki terör var ama Kürt sorununa da sadece bir terör sorunu olarak bakmak yanlış. Güneydoğu'da bazı insanlar hala Türkçe bilmiyor.
Ağutos ayında bir hafta Diyarbakır'da kaldım ve arka sokaklardaki insanlarla konuştum. Sıfır gelirle yaşıyorlar. Çocuklarını çalışmaya gönderiyorlar, haftada 25 lira giriyor evlerine. İnanılmaz bir ihmal var orada. Hala kendi kültürlerine, dillerine izin verilmiyor insanların. Ama artık tartışılıyor ve çözüme yaklaşıyoruz.
Derin devletin varlığına hep inandık
- Ergenekon çok karışık bir dava. 2500 sayfa dosyayı kim okudu, her belge doğru mu bilmiyorum. Ama bir derin devlet olduğuna her zaman inandık. 90'lı yıllarda özellikle Gündeydoğu'da karanlık güçler olduğu belliydi. Binlerce kişi öldürüldü, failleri hiçbir zaman bulunamadı. Ama devletle bağlantısı olduğu her zaman belliydi.
Başörtüsü yasağı çok mantıksız
- Ben başörtüsü yasağını çok mantıksız buluyorum. Hem kadınlar eğitimli olsun, modern olsun deyip hem de önlerine bu tür engeller koymak mantıklı değil.
Hayrünnisa Gül 3 yıl eşinin yanında olamadı
- Türkiye'de başörtüsü meselesine duygusal bir yaklaşım var. Bu kutuplaşmaya yol açıyor. Dışarıdan baktığımız zaman bize çok tuhaf geliyor. Abdullah Gül Cumhurbaşkanı olalı 3 sene oldu ve 3 sene boyunca eşi yanında olamadı. Daha geçen hafta ilk kez kırmızı halıda yer aldı.
Türkiye'de hiç kadın vali yok
- Türkiye'de kadınlar haklarını Avrupa'dan daha önce aldılar diye söyleniyor hep. Doğrudur. Ama 1930'lardan sonra Türkiye'de kadın hakları ile ilgili pek bir gelişme olmadı. Dünya Ekonomik Forumu'nun raporuna göre kadın-erkek eşitliği konusunda Türkiye 134 ülke arasında 126. sırada. Durum çok kötü. Diğer Müslüman ülkele Türkiye'nin önüne geçti artık. Mesela yerel yönetimde kadınlar hemen hemen hiç yer almıyor. Hiç kadın vali yok, kadın belediye başkanlarının sayısı da 30 bile değil.
- Türkiye'de sadece kadınlara değil gençlere karşı da bir ayrımcılık var gençler topluma yeteri kadar katılamıyor.
Türkiye'nin dış politikası çok mantıklı
- Sadece Türkiye'de değil dünyada bir eksen kayması var. Dengeler daha çok Asya'ya doğru kayıyor. Batı bundan rahatsız. Türkiye de bu değişim sürecinde çok mantıklı bir dış politika sürdürüyor.
Arap turist patlamasının sebebi Mavi Marmara ve diziler
Amer LAFİ - El Cezire TV İstanbul Muhabiri
Erdoğan Filistin'de aday olsa yüzde 100 oy alır
- Arap dünyasında, halk açısından Filistin meselesi çok önemlidir ve unutulmuş bir meseledir. Bu yüzden buna kim sahip çıkarsa O'na güvenirler. Türkiye zaten sevilen ve güvenilen bir ülke son dönemde bu sevgi ve güven daha da arttı.
- Başbakan Erdoğan Filistin'de seçime girerse yüzde yüz kazanır. Çünkü Davos çıkışı ve Mavi Marmara'dan sonra çok sempati kazandı.
Mavi Marmara çok önemliydi
- Bizim için Mavi Marmara olayı çok önemliydi. Özellikle Arap dünyasında hükümetin desteklediği bir yardım gibi algılandı. O yüzden biz de El Cezire olarak çok önem verdik gemi kalktığında sabahtan akşama kadar her saat başı canlı yayın yaptım. Çok takip edildi. Türkiye'den çok şey bekleniyordu.
İlk kez Türkiye İsrail'e dur dedi
- İsrail 1948'den beri Mısır, Ürdün, Filistin'de katliamlar yapmış. Ama hiçkimse İsrail'e durun bu yanlış yapmayın kimse dememiş.
Mavi Marmara olyında da İsrail biz 9 kişiyi öldürdük, neden itiraz ediyorsunuz ki daha fazlasını yapmıştık kimse itiraz etmemişti diye bir şaşkınlık yaşadı. Bu yüzden Türkiye'nin duruşu İsrail'e çok garip geldi.
İsrail tazminat ödeyecek ve özür dileyecek
- Bence Türkiye'nin tutumunun böyle devam etmesi gerek. İsrail sonunda tazminatını ödeyecek ve Türkiye'den özür dileyecek. Çünkü Türkiye'ye çok ihtiyacı var.
Arap ülkeleri başörtü sorununu anlayamıyor
- Arap ülkelerine gittiğim zaman bana en çok sorulan soru Türkiye'deki başörtüsü sorunu. Anlayamıyoruz, neden şimdiye kadar çözülmüyor diyorlar. Ben de şimdiye dek hala anlayabilmiş değilim. Herkes başörtüsünün serbest bırakılmasını destekliyor gibi ama kim engelliyor kimse bilmiyor. Bence türban siyasi bir sorundur. Başörtülü ve başörtüsüz kızlar çok iyi arkadaşlık ediyorlar, toplumda bu konuda hiç bir sorun yok.
Eksen kayması ne demek?
- Eksen kayması ne demek? Türkiye olarak ben Avrupa'yla anlaşma mı yaptım illa sizinle mi ilişkide olacağım. Türkiye dünyanın heryerine açılmaya başladı. Rusya, Çin, Arap dünyası, Türki cumhuriyetlerle pek çok anlaşmalar yapılıyor. Bu eksen kayması söznü bence Türkiye'nin gelişmesini istemeyenler çıkarıyor.
Arap turist patlamasının sebebi Mavi Marmara ve diziler
- Yazın Arap turistlere sorduk neden Türkiye'ye geldiniz diye. Türkiye'yi desteklemek için geldiklerini söylediler. Bu özellikle Mavi Marmara'dan sonra oluşan sempatinin sonucu. Yüzde 40'ı da dizilerden izledikleri güzel yerleri görmeye geldiklerini söylediler.
Türkiye'de basın yarı özgür
Andrew Finkel - Today's Zaman Gazetesi Yazarı
- Türkiye'ye geldiğimde 13 yaşındaydım. Hayran kaldım. İstanbul çok şaşırtıcı bir şehir. Tabii o zaman 1 milyon nüfusluydu. Benim hayatım boyunca her 10 sene İstanbul iki misli büyüdü. Hala hayranım, hala inanmıyorum İstanbul'a.
Ergenekon'a hep inanıyorduk
- Biz 1990'lı yıllardan beri Ergenekon gibi bir yapılanma olduğuna, Genelkurmay içerisinde işi her zaman hükümete karşı bir cephe kurmak olan bir daire olduğuna inanıyorduk. Ama tabii herşeyden de Ergenekon sorumlu değil.
Dünya soykırıma inanıyor
- Biz Ermeni soyklırımı olmadığını biliyoruz ama dünyayı bakıyorsunuz durum böyle değil. Birçok ülke soykırımı olduğuna inanıyor, yek inanmayan Türkiye.
Susurluk savaş lobisinin ispatı
- Türkiye değişiyor. Mesela 1980'li yıllarda Kürtçe konuşmak bile yasaktı.
- Kürt sorununu kim yarattı? Tabii ki PKK yarattı ama Susurluk diye de bir olay vardı. Bu Türkiye'de bir savaş lobisi olduğunu ispat etti. Yani o zamanlar Türkiye'de savaştan yana olanlar vardı.
Türkiye-ABD komşu oldu, sorunlar başladı
- Türkiye ile ABD komşu olduğu zaman aralarında sorunlar başladı. Yani ABD Irak'a taşınınca.
Türkiye'de basın yarı özgür
- Türkiye'de basın özgürlüğü var ama yarı basın özgürlüğü var. Çok iyi biliyorum çünkü ben Türk gazetelerinde çalıştım. 10 yıl önce Sabah'ta bir köşe yazdım ve işten atıldım, 6 yıl hapis istemiyle yargılandım. Ama ben devleti suçlamadım. Devlet, devlet gibi davranıyor, ben gazetemi suçladım. Gazete yazarlarını koruyamazsa kim koruyabilir? Basın özgürlüğünü gazetelerin savunması lazım ama savunmuyorlar çünkü başka çıkarları var ve hükümete karşı gelmek istemiyorlar.
TRT taraflı haber yapıyor
- TRT bir kamu kuruluşu, tarafsız ve bağımsız olması laızm. BBC gibi olması gerek. Ama o da taraflı haber veriyor.
Türkiye çok kültürlü değil
- Türkiye'nin çok kültürlü bir memleket olduğu fikrine katılmıyorum. Evet bir çeşitlilik var ama çok kültürlü bir toplum değil. Bu sistem tek kültürlü. Çeşitlilikler, özellikle eğitim sistemine çok yansımıyor. İngiltere, Fransa Almanya'da hayat daha renkli, diller daha çeşitli.
Yunanistan da AB'ye hazır değildi
Maria ZACHARAKİ - Alpha TV İstanbul Muhabiri
- Ben Türkiye'ye gelmeden önce burayı bizden çok farklı bir ülke sanıyordum ama gelince gördüm ki çok ortak yönlerimiz var. Mesela yemek, müzik ve insan davranışları.
Türkiye'de kadın hakları geri kalmış
- Türkiye'de kadın hakları hala çok geri kalmış duurumda. Mesela kadınlar erkeğin soyadını alıyorlar. Bu bizim için çok tuhaf, çok inanılmaz.
Her zaman hükümetlerin gazeteleri vardı
- Sadece Türkiye'de değil her ülkede yarı basın özgürlüğü var. Her zaman hükümetlerin gazeteleri vardır, aynı şekilde muhaletin de.
- Türkiye'de basın çok enteresan. Çünkü Türkiye'de farklı insanlar ve farklı ideolojiler var. O zaman farklı fikirler yazılıyor ve çok farklı fikirler okuyoruz. Farklı gazeteler var. Yunanistan'da ve Avrupa'da o kadar farklılık yok.
Yunanistan da AB'ye hazır değildi
- Biliyorum ki Yunanistan'da hükümet Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesini istiyor. Bunun önüne engel koymuyor. Bana göre de Türkiye'nin AB'ye girmeli. Tabii ki hazır değil ama biz de hazır değildik, yavaş yavaş Avrupa'ya girdik, Avrupalı kanunları öğrendik.
Türkiye batıya sırtını dönmedi
- Evet Türkiye Ortadoğu'ya yakınlaştı. Çünkü bölgede büyük bir güç olmak istiyor. Ama Ortadoğu'ya açılırken batıya da sırtını dönmedi.
